កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន-អាមេរិក​បញ្ចប់​ដោយ​ប្តេជ្ញា​បង្កើត​ភាព​ជា​ដៃគូ​យុទ្ធសាស្ត្រ

 Biden សរសើរ 'យុគសម័យថ្មី'; មេដឹកនាំជំរុញឱ្យបញ្ឈប់សង្គ្រាមអ៊ុយក្រែនដោយមិនបញ្ចេញឈ្មោះរុស្ស៊ី

តូក្យូៈ សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានសន្យាថានឹងបង្កើនទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមដែលបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលរយៈពេលពីរថ្ងៃនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយបានផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតមួយចំនួន និងបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវមុខតំណែងដែលគេស្គាល់ច្រើនអំពីបញ្ហាសំខាន់ៗ រួមទាំងសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែនផងដែរ។

ការជួបជុំនេះធ្វើឡើងស្របពេលជាមួយខួបលើកទី 45 នៃទំនាក់ទំនងរវាងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងប្លុកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយជាជំនួបផ្ទាល់លើកដំបូងរបស់ពួកគេចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2017។ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Joe Biden បាននិយាយថា វាតំណាងឱ្យការចាប់ផ្តើមនៃ "យុគសម័យថ្មី" នៅក្នុងទំនាក់ទំនង។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីល្ងាចថ្ងៃសុក្រម៉ោងនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានកត់សម្គាល់ឱកាសនេះដោយការប្តេជ្ញាបង្កើតភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក "ដែលមានអត្ថន័យ ខ្លឹមសារ និងផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក"។ ការរៀបចំដែលនឹងត្រូវបញ្ចប់ក្នុងខែវិច្ឆិកា នឹងជួយបង្កើនទំនាក់ទំនងទៅកម្រិតស្រដៀងគ្នាជាមួយប្រទេសចិន ដែលបានបង្កើតភាពជាដៃគូបែបនេះជាមួយអាស៊ានកាលពីឆ្នាំមុន បើទោះបីជាវានៅតែមិនច្បាស់លាស់ថាតើវានឹងរួមបញ្ចូលអ្វីខ្លះ។

ស្តីពីជម្លោះអ៊ុយក្រែន សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានរំលឹកឡើងវិញ អំពាវនាវឱ្យ "បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវអរិភាព" នៅអ៊ុយក្រែន ដោយមិនដាក់ឈ្មោះរុស្ស៊ីថាជាអ្នកឈ្លានពាន។ មេដឹកនាំក៏បានអះអាងសារជាថ្មីអំពី "ការគោរពចំពោះអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យភាពនយោបាយ និងបូរណភាពទឹកដី" របស់ពួកគេ ខណៈពេលដែលអំពាវនាវឱ្យមានការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធីចំពោះជម្លោះដែលកំពុងផ្ទុះឡើងចាប់តាំងពីប្រទេសរុស្ស៊ីបានឈ្លានពានប្រទេសជិតខាងខាងលិចរបស់ខ្លួនកាលពីខែកុម្ភៈ។

ទោះបីជាអ៊ុយក្រែនមិនមែនជាបញ្ហាស្នូលសម្រាប់អាស៊ានក៏ដោយ សង្គ្រាមបានបែងចែកសមាជិក ដែលប្រទេសខ្លះមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងស៊ីជម្រៅជាមួយទីក្រុងម៉ូស្គូ។ ខណៈពេលដែលសិង្ហបុរីដាក់ទណ្ឌកម្មផ្ទាល់ខ្លួន ប្រទេសផ្សេងទៀតដូចជាប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី និងហ្វីលីពីនបានរិះគន់ការវាយប្រហារនេះ ដោយមិនបាននិយាយចំៗអំពីរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន។ មេដឹកនាំ​យោធា​មី​យ៉ាន់​ម៉ា ដែល​មិន​ត្រូវ​បាន​អញ្ជើញ​ឱ្យ​ចូល​សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​គាំទ្រ​ការ​លុកលុយ​ដោយ​សំឡេង​។

សហរដ្ឋអាមេរិកដែលបានដាក់ទណ្ឌកម្មរុស្ស៊ីយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនោះ ត្រូវបានគេគិតថា បានធ្វើរឿងក្តីរបស់ខ្លួនចំពោះឥស្សរជនដែលមកទស្សនា។ លេខាធិការសារព័ត៌មានអាមេរិក Jen Psaki បាននិយាយកាលពីថ្ងៃសុក្រថា រដ្ឋបាលនឹងប្រាប់មេដឹកនាំអាស៊ានអំពីវិធីសាស្រ្តរបស់ខ្លួនចំពោះ "សង្រ្គាមមិនសមហេតុផល និងខុសច្បាប់របស់រុស្ស៊ី"។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គ្មានភាសាមុតស្រួចបែបនេះ បានធ្វើនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះទេ។ អាស៊ាន​និង​អាមេរិក​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ការ​ទទួល​បាន​ជំនួយ​មនុស្សធម៌​ក្នុង​ប្រទេស​អ៊ុយក្រែន​ដោយ​គ្មាន​ការ​រារាំង និង​ការ​ការពារ​ជន​ស៊ីវិល។ ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ី Joko Widodo បានសរសេរនៅលើ Twitter ថា ក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូល លោកបានអំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន "ឥឡូវនេះ!"

លោក Widodo បានសរសេរជាភាសាឥណ្ឌូនេស៊ីថា "ខណៈពេលដែលពិភពលោកគួរតែជាសះស្បើយពីជំងឺរាតត្បាត COVID-19 ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ពិភពលោកកំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហានៃសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន" ។ "នៅពេលដែលពិភពលោកត្រូវការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការសហការ ការប្រជែងគ្នា និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាកាន់តែមុតស្រួច"។

ដូចជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមបានជៀសវាងការលើកឡើងពីប្រទេសរុស្ស៊ី វាមិនសំដៅដោយផ្ទាល់ទៅលើប្រទេសចិនទេ ទោះបីជាកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះត្រូវបានគេមើលឃើញយ៉ាងទូលំទូលាយថាជាផ្នែកនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋបាល Biden ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលដែលកំពុងកើនឡើងរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងនៅទូទាំងតំបន់ក៏ដោយ។

រំលឹកឡើងវិញនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីមុនអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយចំនួនមានការទាមទារត្រួតស៊ីគ្នាជាមួយចិន សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានទទួលស្គាល់តម្រូវការដើម្បីរក្សាសន្តិភាពនៅក្នុងផ្លូវទឹកដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ និងដើម្បីចាត់វិធានការជាក់ស្តែងដែលអាចកាត់បន្ថយភាពតានតឹង និង ហានិភ័យនៃគ្រោះថ្នាក់ ការយល់ច្រឡំ និងការគណនាខុស។ វាក៏បានអំពាវនាវឱ្យមានវឌ្ឍនភាពបន្ថែមទៀតឆ្ពោះទៅរកការបញ្ចប់ការចរចារដំបូងស្តីពីក្រមសីលធម៌សម្រាប់សមុទ្រ។

នៅលើប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលជាកន្លែងមេដឹកនាំយោធាដែលបានបណ្តេញរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2021 ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកបានបរាជ័យក្នុងការអនុវត្តការឯកភាពប្រាំចំណុចដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាសម្រាប់ការដោះស្រាយវិបត្តិ សហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ានបាននិយាយថាពួកគេ "នៅតែមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង" ។ ដោយគាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ានក្នុងការដោះស្រាយភាពជាប់គាំង សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានអំពាវនាវឱ្យ "បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវអំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងឱ្យមានការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំនយោបាយទាំងអស់ រួមទាំងជនបរទេសផងដែរ"។

សម្រាប់រដ្ឋបាលលោក Biden កិច្ចប្រជុំកំពូលតាំងពីដើមដំបូងបានផ្ទុយស្រឡះជាមួយនឹងវិធីសាស្រ្តរបស់រដ្ឋបាលលោក Donald Trump ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាកំពុងចាត់ទុកអាស៊ានដោយមិនព្រងើយកន្តើយ។ សេតវិមាននៅថ្ងៃដំបូងបានសន្យាថានឹងផ្តល់ប្រាក់ចំនួន 150 លានដុល្លារដើម្បីកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សន្តិសុខ និងការត្រៀមលក្ខណៈនៃជំងឺរាតត្បាតនៅទូទាំងអាស៊ាន ក្នុងចំណោមគម្រោងផ្សេងៗទៀត។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការសន្យានេះគឺនៅខ្វះទំហំទឹកប្រាក់ 1.5 ពាន់លានដុល្លារ ដែលចិនបានសន្យាកាលពីចុងឆ្នាំមុន ដើម្បីជួយអាស៊ានក្នុងការទប់ទល់នឹង COVID-19 និងកសាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឡើងវិញ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក-អាស៊ានបានអានថា "យើងប្តេជ្ញាបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដើម្បីលើកកម្ពស់ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ និងការសម្របសម្រួលខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់សកលដែលមានភាពធន់ និងការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់ដោយគ្មានថ្នេរ"។

ទោះបីជារដ្ឋអាស៊ានស្វាគមន៍ការចូលរួមកាន់តែស៊ីជម្រៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់ក៏ដោយ ក៏បញ្ហានេះនាំមកនូវបញ្ហារសើបរបស់ខ្លួន។

កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុន សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី និងចក្រភពអង់គ្លេស បានបង្ហាញសម្ព័ន្ធភាពសន្តិសុខឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកថ្មីមួយ ដោយមានគោលបំណងទប់ស្កាត់យោធារបស់ចិននៅក្នុងឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ កតិកាសញ្ញាការពារជាតិ AUKUS រួមបញ្ចូលផែនការជួយអូស្ត្រាលី ទទួលបានកងនាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ។

ឥណ្ឌូណេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី បានចេញមុខប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះផែនការនេះ ដោយព្រមានថា វាអាចនាំទៅរកការរីកសាយភាយនុយក្លេអ៊ែរនៅក្នុងតំបន់ បើទោះបីជាមានការធានាថា អូស្ត្រាលីនឹងមិនស្វែងរកការទទួលបានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរក៏ដោយ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ អាស៊ាន-អាមេរិក ហាក់បីដូចជាព្យាយាមដាក់កង្វល់បែបនេះឱ្យសម្រាក។ ភាគីទាំងពីរបានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះ "កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ានក្នុងការរក្សាតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងគ្មានអាវុធប្រល័យលោកផ្សេងទៀតទាំងអស់"។

Nikkei Asia